Populariteit stekkerauto

Nivo 2023 - 9

De telegraaf van d.d. 09 maart 2023 kopte met titel “Rem op stekkerauto dreigt”. Uit onderzoek blijkt dat de populariteit van de stekkerauto afhankelijk is van de mate van fiscaal voordeel. In vaktermen beschrijven we dit effect “het fiscale instrumentalisme van de fiscale wetgeving”. Ik zal hieronder dit duidelijk maken.

Onderzoek

Uit onderzoek van de Vereniging Elektrische Rijders in samenwerking met de Rijksuniversiteit Groningen, in opdracht van Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) blijkt dat de helft (50%!) van de elektrische rijders afhaakt als de fiscale voordelen wegvallen. Wanneer korting op de motorrijtuigenbelasting of de lagere bijtelling voor een elektrische auto vervalt, wordt de stekkerbak weer massaal ingeruild voor een fossiele auto. Daarmee dreigen doelstellingen voor emissieloos rijden in gevaar te komen.

Na 2025 stoppen de fiscale voordelen voor elektrisch rijden en zijn de kosten van motorrijtuigenbelasting (mrb) en bijtelling hoger dan voor een vergelijkbare brandstofauto. Dat komt omdat de bijtelling gebaseerd is op aanschafkosten en die liggen hoger voor een elektrische auto. De mrb is gebaseerd op gewicht. Een elektrische auto is door de batterij honderden kilo’s zwaarder dan brandstofauto’s in een vergelijkbare klasse.

Keuze

Voor particuliere elektrische rijders is vrijstelling van de motorrijtuigenbelasting (mrb) de belangrijkste prikkel om te kiezen voor een stekkerauto. Als die wegvalt, zegt de helft van de particuliere elektrische rijders niet langer te kiezen voor een stekkerauto.

Voor de zakelijke automobilist is de verlaagde bijtelling verreweg de belangrijkste financiële stimulans om te kiezen voor elektrisch. Van de zakelijke leaserijders met een elektrische auto zegt 44% weer te kiezen voor een model op brandstof als het bijtellingsvoordeel na 2025 afloopt.

„De snelle afbouw leidt dus niet alleen tot minder nieuwe elektrische auto’s in het wagenpark, maar ook tot mensen die weer afhaken, zegt Maarten van Biezen van de Vereniging Elektrische Rijders. Dan gaan we de klimaatdoelen niet halen.”

Klimaatbeleid

Het kabinet moet vóór de zomer een besluit nemen over eventueel aanvullend klimaatbeleid. De Vereniging Elektrische Rijders stelt voor om het gewicht van de batterij niet mee te tellen bij de vaststelling van de mrb en de bijtelling lager te houden zolang de aanschafprijs van elektrische auto’s nog boven die van fossiel aangedreven voertuigen ligt.

Conclusie

De laatste 20 jaar wordt de fiscale wetgeving meer en meer instrumentalistisch vorm gegeven. De overheid wenst bepaalde doelen te behalen en ter stimulering wordt de fiscale wetgeving daarop aangepast.

Naast de grote fiscale voordelen voor stekkerauto’s zijn er nog tal van andere voorbeelden van fiscale instrumentalisme. Ik noem er twee.

Denk bijvoorbeeld aan het stimuleren van het aflossen van de eigenwoningschuld. Als men voorheen de eigenwoningschuld volledig had afgelost, betaalde men tot eind 2018 ook geen belasting over het eigenwoningforfait. Deze wetsaanpassing noemde men destijds de Wet Hillen. Hij was initiator van deze fiscale stimuleringswet. Zeer velen, vooral ouderen, hebben hun eigenwoningschuld in die tijd geheel of nagenoeg geheel afgelost om dit fiscale voordeel binnen te halen.

En wat doet de fiscale wetgever vervolgens? Deze schaft deze Wet Hillen met ingang van 2019 weer af (lees: het fiscale voordeel vervalt) en heft, weliswaar via een meerjarenstaffel, steeds meer en meer weer over de eigen woning via het eigenwoningforfait.

Maar denk ook bijvoorbeeld aan fiets van de zaak. In het verre verleden, vanaf 1995, heeft denk ik bijna iedereen via zijn werkgever daarvan gebruikt gemaakt.
De fietswinkels konden de hoeveelheid verkoop van fietsen nauwelijks aan.
Vervolgens werd deze fiscaal voordelige regeling afgeschaft eind 2014.

Maar vanaf 1 januari 2020 is de fiets van de zaak weer “super hot” gezien de nieuwe fiscaal gunstige regeling. Zijn mijn eerdere column in de Nivo hierover op mijn website.

Het fiscale instrumentalisme (lees fiscaal stimuleren) oogt op het 1e gezicht heel positief. Maar er zit ook een andere kant aan. Zodra het fiscaal stimuleren (deels) wordt weggenomen, heeft dat ook weer effect. Vaak negatief.
Het oorspronkelijk beoogde doel (bijv. klimaatdoelen) kan daardoor onder druk komen te staan. Zie de bovengenoemde uitkomsten van het onderzoek inzake de stekkerauto.

Wellicht is beter om de fiscale wetgeving minder fiscaal te gebruiken als instrument. Daardoor wordt de wetgeving bestendiger en geeft het veel minder het “jo-jo effect”. Ook zal het vertrouwen van de burger in de fiscale wetgever daardoor toenemen is mijn visie.