Afschaffing restschuldregeling

Nivo 2018-10

Er zijn veel voorbeelden van fiscale maatregelen in het verleden te noemen die fiscaal “geruisloos” aan het grote publiek voorbij gegaan zijn. En soms ten onrechte. Vandaar dat ik deze keer stilsta bij een belangrijke wijziging. Het betreft de tijdens de crisis ingevoerde restschuldregeling eigen woning.

Restschuldregeling eigen woning

De restschuldregeling is als crisismaatregel ingevoerd met ingang van 29 oktober 2012 voor een termijn van vijf jaar en liep af op 31 december 2017. De ingevoerde maatregel had tot doel de doorstroming op de woningmarkt te bevorderen. Personen met een zogenoemde onderwaterhypotheek – waarbij de waarde van de eigen woning lager was dan de op die woning rustende schuld – konden door de tijdelijke aftrekbaarheid (maximaal 15 jaar) van de rente en kosten op de bij verkoop van die woning resterende schuld in staat worden gesteld te verhuizen. Althans zij kregen van de overheid een welkome “doekje voor het bloeden”.

Vereniging Eigen Huis (VEH) heeft vragen gesteld aan de staatssecretaris en daarin het verzoek gedaan tot verlenging van deze regeling na
31 december 2017.

Reactie staatssecretaris van financiën in brief d.d. 28 juni 2017

Voor de invoering van de regeling was destijds aanleiding want in het jaar dat de regeling werd ingevoerd bedroeg het aantal woningtransacties ongeveer 117.000, een aanzienlijke daling ten opzichte van een gemiddeld niveau van vóór de crisis van ongeveer 200.000.

De doorstroming op de woningmarkt heeft zich inmiddels hersteld. In 2016 bedroeg het aantal transacties bijna 215.000 (bron: CBS).

En bij aanvang van de registratie van het aantal onderwaterhypotheken door De Nederlandsche Bank in 2013 bedroeg het onderwaterpercentage maar liefst 36%.
Eind 2016 stond nog bijna 18% van de Nederlandse huishoudens onder water. Dit komt overeen met zo’n 620.000 huishoudens.

Het aantal onderwaterhypotheken zal verder dalen als gevolg van de stijgende huizenprijzen en de woningmarktmaatregelen van de afgelopen jaren (waaronder de afbouw van de maximale loan to value ( LTV)-ratio en de aflossingseis voor de hypotheekrenteaftrek die vanaf
1 januari 2013 geldt voor nieuwe hypotheken). Zowel het aantal restschulden als de omvang daarvan zullen daardoor ook verder dalen.

Ook vóór de crisis stond al zo’n 13% van de huishoudens onder water. Gelet op de daling van het onderwaterpercentage in de afgelopen jaren (in 2016 daalde dit bijvoorbeeld met 8%-punt tot 18%) is het niet onwaarschijnlijk dat dit percentage einde 2017 weer op het niveau van voor de crisis zal staan, met als groot verschil dat de rente nu veel lager is.

Conclusie staatssecretaris

De staatssecretaris constateert dat de problematiek die in 2012 aanleiding was voor het introduceren van de restschuldregeling sterk is afgenomen. Bij de introductie is ervoor gekozen om deze crisismaatregel tijdelijk van aard te maken. Nu, vijf jaar later is de conclusie dat het herstel van de woningmarkt sterker is geweest dan toen kon worden verwacht, ziet hij dan ook geen aanleiding om deze regeling, die geïntroduceerd is als crisismaatregel, te verlengen.

Het is voor diegene treft, spijtig dat de regeling niet wordt verlengd. Maar als men kijkt naar de uitgangspunten van de invoering van de tijdelijke regeling is het niet onlogisch. Daarnaast is het belangrijk dat men weet van de afschaffing. Maar dat maakt de pijn voor diegene die het treft, en dat zijn er nog behoorlijk wat, er niet minder op.